Je hebt altijd een andere keuze

Elk moment van de dag staan we voor keuzes. Dat begint ’s ochtends al als je wakker wordt. Zal ik opstaan of toch nog even snoozen? Wat trek ik vandaag aan? Gewoon het eerste shirt van bovenaan de stapel of wil ik juist iets speciaals? Zal ik dat telefoontje vandaag nog plegen of zal ik het nog een dag uitstellen? De hele dag door heb je de mogelijkheid om zelf te kiezen en te bepalen hoe jouw dag eruit gaat zien. Ook in onze communicatie met anderen hebben we weer continue een keuze hoe te reageren en hoe we onze communicatie op de ander kunnen afstemmen. Maar wat nou als je het gevoel hebt dat je geen keuze hebt? In dit artikel vertel ik enkele tips hoe Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP) en Transactionele Analyse (TA) jouw keuzevrijheid kunnen vergroten.

1. NLP vooronderstelling: Je hebt altijd een andere keuze

Om te beginnen vraag je je wellicht af, NLP?… Wat is NLP? Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP) is de studie naar onze bewuste en onbewuste binnenwereld en naar ons gedrag. NLP omvat communicatie– en gedragsmodellen die ons inzicht geven in ’hoe’ we de dingen doen die we doen. Met NLP leer je hoe je invloed krijgt op onbewuste breinprocessen. Zo kun je NLP gebruiken om je beter te leren voelen, beter te leren communiceren of betere strategieën te maken voor het werk dat je uitvoert. NLP is vooral een manier van leven, oftewel voorin de bus gaan zitten van jouw eigen carrière, van jouw eigen leven.

Eén van de vooronderstellingen van NLP is je hebt altijd een andere keuze. Een vooronderstelling is een aanname die je doet, een basisovertuiging. Deze overtuigingen zijn geen absolute waarheden, maar helpen wel om een nieuwe manier van denken, van benaderen en van handelen in gang te zetten. Pas zo’n overtuiging maar eens een dag toe in je leven en je zult direct verschil zien.

Soms kun je het gevoel hebben dat je geen keuze hebt. Denk hierbij aan dat je niet van baan kunt veranderen, omdat je jouw hypotheek dient te betalen en je verantwoordelijkheden hebt richting jouw gezin. Of dat het niet mogelijk is om naar een ander land te verhuizen of dat je een relatie dient te verbreken waarin je niet gelukkig bent. Op zo’n moment zeg je tegen jezelf ‘ik heb geen keus’ of ‘ik kan niet anders’. Het kan daarbij zijn dat je bepaalde angst voor verandering voelt, een gebrek aan vertrouwen hebt, onwetendheid over je eigen kunnen of gewoon een blinde vlek is die je nog niet eerder gezien hebt. Dit kan jou ervan weerhouden om in te zien dat er wellicht meerdere mogelijkheden zijn en kan er dus voor zorgen dat je niet de juiste keuze maakt (of geen keuze maakt).

NLP zegt: Wat als het nu eens anders zou zijn? Wat als er wel een andere keuze zou zijn, wat zou dat dan zijn?

Stel…je hebt het idee dat je niet van baan kunt veranderen, omdat je een hypotheek hebt. Zijn er wellicht mogelijkheden om van baan te veranderen zonder dat je daar financieel veel last van hebt? Kun je een buffer opbouwen in de komende periode? Kun je ander werk zoeken nu je nog een baan hebt?

Een ander voorbeeld is het verbreken van een relatie. Je kunt de relatie verbreken, je kunt het met de ander bespreken en wellicht in relatietherapie gaan, je kunt ook niets doen en zo doorgaan. Je merkt dat je hierbij al drie verschillende keuzes hebt. Want niets doen is ook een keuze.

Zo zie je dat je in het begin, wellicht onbewust, het gevoel hebt dat er slechts 1 keuze is, maar dat er meerdere keuzes mogelijk blijken. Daarnaast is het fijner om het gevoel te hebben dat er meerdere opties zijn en dat je daaruit kunt kiezen dan dat je het gevoel hebt dat je vast tegen de muur staat.

Wat je kunt doen om meer keuze te ervaren

Stel jezelf keuzeverruimende vragen zoals:
1. Wat zou ik doen als alles mogelijk zou zijn?
2. Wat zou ik doen als ik me geen zorgen zou hoeven maken over (….) ?
3. Wat zou iemand, die ik bewonder, doen in deze situatie?
4. Wat zou ik mijn beste vriend/vriendin in deze situatie adviseren?

2. Transactionele Analyse: 5 manieren van doen en reageren

Ook transactionele analyse (TA) heeft mij enorm geholpen om keuzes te maken. Voornamelijk op het gebied van gedrag en communicatie. Het heeft er voor gezorgd dat ik altijd vijf manieren heb van doen en van reageren.
Het functionele ego-toestanden model bestaat uit 5 ego-toestanden. Dit betekent, dat ik altijd een keuze heb hoe ik reageer in een bepaalde situatie. Deze 5 ego-posities staan hieronder beschreven.

De 5 ego-posities

De Kritische Ouder (KO): Dit is de Ouder waarmee we grenzen stellen, zaken die gebeuren moeten doorzetten, maar ook waarmee we negatieve kritiek zowel op onszelf als anderen hebben. Deze rol kan me bijvoorbeeld enorm helpen als ik nee wil zeggen zonder me daar schuldig over te voelen. ‘Nee, ik kom normaliter graag op feestjes, maar vanavond kom ik niet’. Maar het kan er ook voor zorgen dat ik oordelend reageer, zoals: ‘Wat denk jij wel dat je altijd te laat kan komen tijdens vergaderingen, je bent een waardeloze collega’.

De Verzorgende Ouder (VO): Dit is de Ouder waarmee we zorg hebben voor onszelf en anderen, waarmee we aanmoedigen en opbeuren maar ook waarmee we anderen kunnen betuttelen en klein houden. Deze positie helpt bijvoorbeeld bij innerlijke geruststelling. Ik kan tegen mezelf zeggen van goh je hoeft niet steeds te werken, ga vandaag maar eens lekker genieten van een dagje uit. Maar kan er ook voor zorgen dat ik tegen een collega zeg: Zorg je wel dat je voldoende slaapt vanavond, want morgen heb je een belangrijk gesprek.

De Volwassene (V) is in dit model een soort coördinator, dat stuk in onszelf waarmee we het overzicht houden, logisch denken in oorzaak en gevolg en waar we mee in het hier en nu leven. Dit is de positie die tijdens een overval het kentekennummer noteerde van de auto van de dief. Maar die ook bepaalt wat ik ga doen vandaag en wat daarbij de meest verstandige en efficiënte manier is.

Het Aangepaste Kind (AK) waarmee we of braaf doen wat van ons verwacht wordt of juist het tegenovergestelde doen van wat verwacht wordt, rebels zijn. Dus wil een goede vriend van me dat ik op tijd ben, dan ben ik mooi op tijd. Maar het kan ook zo zijn dat iemand me onder druk probeert te zetten om op tijd te komen, en dat ik denk, nou mooi niet, ik kom lekker een half uurtje later.

Het Vrije Kind (VK) waarmee we luisteren naar onze eigen behoeften, waarmee we spontaan en creatief zijn ongeacht wat anderen ervan vinden. Het Vrije Kind in me zorgt ervoor dat ik voel waar ik op dat moment echt zin in heb en dat ook ga doen, no matter what.

Als er iets gebeurt heb je dus de mogelijkheid om uit 5 verschillende reacties en gedragingen te kiezen. Dit is in eerste instantie erg theoretisch, want in praktijk zul je heel snel van ego-toestand verwisselen. Maar juist door te oefenen met deze verschillende ego-toestanden wordt het steeds makkelijker om te switchen en bewust te zijn vanuit welke positie je reageert. Waardoor je altijd meerdere keuzes hebt om te reageren.

Wat je kunt doen om meer keuze te ervaren

Dus de volgende keer als iemand te laat is, kun je denken dat je maar 1 keuze hebt en dat is boos worden en aangeven dat het verschrikkelijk is dat hij te laat is en dat je met dit gedrag niet nogmaals wilt afspreken (KO), maar je kan ook besluiten om te vragen of er een reden is waarom hij te laat was en of je eventueel zou kunnen helpen of zeggen dat hij er goed aan zou doen om een berichtje te sturen de volgende keer (VO). Of ga je gewoon weg. Hij is te laat, dus pech gehad (AK), of denk je nou ja hij is te laat ik bestel alvast een koffie want daar heb ik ontzettend zin in (VK). De keuze is aan jou!

Dennis van Berlo is Trainer-Coach die naast NLP en TA ook andere methoden en technieken gebruikt, zoals systemisch coachen, Lean/Agile en positieve psychologie. Dennis is licensed trainer of Neuro-Linguistic Programming® en licensed NLP coach™, internationaal erkend door de Society of NLP van Richard Bandler, één van de grondleggers van NLP.